نقشه مناطق سنی نشین کشور
همانطور که در نقشه مشاهده میشود، اهل سنت ایران در مناطق مرزی و اطراف کشور پراکنده هستند و در مجموع در 15 استان کشور بسر می برند.
استانهای: کردستان، بلوچستان، خراسان شمالی، خراسان رضوی، خراسان جنوبی، کرمانشاه، آذربایجان غربی، هرمزگان، گلستان (ترکمن صحرا)، اردبیل، گیلان، فارس (شیراز)، بوشهر، خوزستان و اهل سنت مقیم پایتخت ( تهران ).
اهل سنت کردستان ( استانهای: کردستان، کرمانشاه و آذربایجان غربی )
اهل سنت خراسان ( استانهای: خراسان رضوی، خراسان شمالی و خراسان جنوبی )
اهل سنت جنوب ( استانهای: فارس، هرمزگان و بوشهر )
اهل سنت بلوچستان ( استان سیستان و بلوچستان )
اهل سنت ترکمن صحرا ( استان گیلان )
اهل سنت شمال ( استانهای اردبیل و گیلان )
اهل سنت احواز ( استان خوزستان )
اهل سنت مرکز ( استان تهران )
هل سنت در ایران دومین گروه مذهبی را تشکیل میدهند. سنیها در ایران از سال۹۷۵ میلادی غزنویان و بعد از آنها سلجوقیان و خوارزمشاهیان تا تهاجم مغول به ایران در ایران حاکمیت میکردهاند. این گروه هماکنون ۸٫۳ درصد جمعیت کل ایران را تشکیل میدهد.
پس از فتح اعراب (۶۴۰ میلادی) ایرانیان بتدریج به دین اسلام گرویدند، لذا اسلام دین رسمی و بخشی از دولت ایران شد. دین اسلام بشکل سلطه سنیها در ۹ قرن اول اسلامی تاریخ مذهبی ایران را تشکیل میداد. بعبارتی تا قبل از حکومت صفویه سنیها بر ایران مسلط بودند و دوازده امامیها (شیعیان) هم در اکثر نقاط کشور پراکنده بودند. هژمونی سنیها در ایران مانع از حضور شیعیان نبود. شاه اسماعیل صفوی (۱۴۸۷ – ۱۵۲۴ میلادی برابر ۸۶۶–۹۰۳ شمسی) دین رسمی ایران را شیعه اعلام کرد؛ و لذا در دوران حکومت صفویه اکثر ایرانیان به تشیع روی آوردند. صفویان (۹۰۷ تا ۱۱۴۵ شمسی) در عین داشتن قدرت سیاسی نتوانستند همه ایرانیان را بطور کامل پیرو تشیع کنند..[۱]
محتویات
آمار اقلیتهای مذهبی در ایران
بر اساس وقایع نگار جهانی سازمان سیا، حدود ۸۰ تا ۹۰ درصد ایرانیان شیعی مذهب هستند. حدود ۵ تا ۹ درصد دیگر پیرو شاخههای سنی و صوفی و ۰٫۶٪ عضو اقلیتهای مذهبی غیر اسلامی، از جمله بهائیان، ماندانها، یارسانیها، زرتشتیان، یهودیان و مسیحیان هستند.
تسنن در جهان
تقسیم جمعیت شناختی بین دو دستهبندی شیعه و سنی دشوار است اما یک تقریب خوب این است که ۸۵ تا ۹۰ درصد مسلمانان جهان سنی هستند و ۱۰ تا ۱۵ درصد شیعه هستند. بیشتر شیعیان پیرو مذهب دوازده امامی اند. سنیها در اکثر جوامع مسلمان اکثریت دارند: در آسیای جنوب شرقی، چین، جنوب آسیا، آفریقا و بیشتر کشورهای عربی. شیعیان اکثریت شهروندان را در ایران، آذربایجان، عراق، بحرین، لبنان، تشکیل میدهند و همچنین اقلیت سیاسی قابل توجهی در پاکستان، سوریه، یمن و هند هستند.
پس از انقلاب اسلامی
بعد از انقلاب ۱۳۵۷ رهبران سنی استانهای کردستان، سیستان و بلوچستان و خراسان حزب جدیدی بنام شمس که مخفف شورای مرکزی سینها میباشد، را تشکیل دادند. اما ۶ ماه بعد این حزب به علت حمایت شدن از سوی عربستان سعودی و پاکستان به تعطیلی کشیده شد و رهبران آنها دستگیر و حسابهای بانکی آنها هم بسته شد.[۲]
براساس گزارشهای منتشر شده در تاریخ ۲ تیر ۱۳۹۶ دستگیری و بازداشت روحانیون اهل سنت در غرب ایران از سوی دولت ادامه دارد. در این تاریخ عبدالکریم آذرین، محمد خضر نژاد و علی ایوبی روحانیون اهل سنت در این منطقه بازداشت شدهاند. با اینکه مدت زمان حبس ۶ ماهه رضا عبدی تمام شده مسؤلین زندان تبریز او را آزاد نمیکنند نامبرده سال ۱۳۹۴ با فشار اداره اطلاعات ارومیه از امامت مسجد قدس در منطقه اسلامآباد ارومیه برکنار شد. گفته شده علت دستگیری او مقاومت وی در مقابل بستن مدرسه دینی اهل سنت صلاحالدین ایوبی بودهاست.[۳]
در تاریخ ۲۲ خرداد ۱۳۹۶ خبر افزایش اعمال سرکوب علیه اقلیت سنی در ایران به دنبال دو تهاجم در تهران منتشر گردید؛ و نگرانیها نسبت به اعدامهای جمعی در میان زندانیان سنی افزایش یافت در این گزارشها اشاره شدهاست که بیش از ۲۵نفر از اهل سنت در زندان رجایی شهر به اتهامهایی مثل محاربه و فساد در روی زمین در دادگاه اعدام شدند.[۴]
طبق گزارشهای دریافتی در روز ۹ تیر ۱۳۹۶ محمدعلی آفرین امام جمعه شهرستان ویس در خوزستان در خطبههای خود به اعتقادات اهل سنت توهین کرد و چون قبلاً سابقه توهین به اعتقادات این مذهب اسلامی را داشته مورد تهاجم یکی از پیروان اهل سنت این شهر قرار گرفت.[۵]
موضعگیریها
سازمان ملل
در پنل ضد نژادپرستی سازمان ملل متحد که در اوت ۲۰۱۰ برگزار شد آمدهاست: دولت ایران تبعیضهای فراوانی علیه اقلیتهای موجود در کشور را مرتکب میشود؛ و از ایران خواست تا با اینگونه نژادپرستیها مبارزه کند. پنل سازمان ملل متحد گفت: عربها، کردها و سایر اقلیتها در ایران علت قومیت خود در معرض تبعیض قرار دارند. سازمان ملل متحد از ایران خواست تا با نژادپرستی علیه جوامع عرب، آذری، بلوچ، کرد و دیگر جوامع غیر شهروند مبارزه کند.
خبرگزاری آسوشیتد پرس در ۲۷ اوت سال ۲۰۱۰ نوشت: «پنل مبارزه با نژادپرستی سازمان ملل متحد اعلام کرد دولت ایران برای اعراب، کردها و دیگر اقلیتهای قومی تبعیض قائل است. پنل سازمان ملل متحد میگوید که اعراب، کردها و سایر اقلیتها در ایران با تبعیض قومی مواجه هستند. کمیته تبعیض نژادی سازمان ملل متحد اضافه میکند اقلیتها در جمهوری اسلامی از حقوق مشابه در آزادی بیان، بهداشت و مسکن مانند دیگر گروههای قومی برخوردار نیستند. این کمیته روز جمعه در گزارشی از ایران خواستار شد تا انواع تبعیض را پایان دهد و اطلاعات واضحتری را برای گزارشهای آینده ارائه کند. پنل سازمان ملل متحد در ژنو همچنین ادعاهای ایران را مبنی بر اینکه تبعیض علیه زنان و اقلیتهای مذهبی مانند بهائیت توسط کنوانسیون مبارزه با نژادپرستی ۱۹۶۹ در ایالات متحده نادیده گرفته شده را رد کرد.»[۶]
حقوق بشر سازمان ملل اشعار میدارد که اقلیت سنی مانند سایر اقلیتها طبق قانون ایران از پستهای دولتی مثل وزارت؛ سفیر؛ استاندار؛ شهردار و مانند اینها منع شدهاند. مدارس سنیها و مساجدشان تخریب گردیدهاست و رهبران اهل تسنن دستگیر و اعدام یا تبعید شدهاند اخبار تأیید نشده حاکی از آن است که اقلیت سنی در ایران از آزادی مذهب نیز برخوردار نیستند.[۶]